Towarzystwo Przyjaciół Radzymina 20 września 2008r. świętowało 20-lecie swojego istnienia. Powstało 28 marca 1988 r. i jako stowarzyszenie nawiązujące do bogatych doświadczeń organizacji społeczno-kulturalnych istniejących w Radzyminie w czasach II Rzeczypospolitej, konsekwentnie popularyzuje w kraju i za granicą burzliwą i chlubną historię Ziemi Radzymińskiej. Prowadząc swoją bogatą i wszechstronną działalność, łącząc w różnorodnych formach przeszłość i teraźniejszość Radzymina - wpisało się na stałe w pejzaż kulturalny i społeczny miasta oraz w serce wielu jego mieszkańców.

Pomysł utworzenia organizacji o takim charakterze zrodził się w sposób zupełnie naturalny w środowisku ludzi oddanych swojej "Małej Ojczyźnie". Wieloletni Prezes Towarzystwa Jan Wnuk podkreślił to najcelniej stwierdzając, iż Towarzystwo Przyjaciół Radzymina powstało z miłości do rodzinnego miasta i z potrzeby przywrócenia Radzyminowi jego bogatej historii. Stąd też najważniejszym celem jego członków była i jest promocja wielkiego potencjału historyczno-kulturalnego Radzymina i praca edukacyjno-wychowawcza. Jedno jest też pewne-przez te wszystkie lata Towarzystwo starało się czynić to jak najlepiej, wszystkimi dostępnymi środkami i najlepszymi metodami, korzystając z najlepszych wzorów. Jubileusz stał się okazją do podsumowania. Towarzystwo wydało ponad 30 cennych publikacji książkowych związanych z dziejami Radzymina i losami jego mieszkańców. Opublikowało również wiele artykułów, które ukazały się w prasie regionalnej, krajowej i zagranicznej, przez kilka lat wydawano biuletyn "Ziemia Radzymińska" oraz miesięcznik "Gościniec Radzymiński". Zorganizowało również kilka sesji popularno-naukowych oraz wiele okolicznościowych wystaw i spotkań o charakterze patriotycznym, naukowym i kulturalno-rozrywkowym. Towarzystwo upamiętniło kilka miejsc pamięci narodowej oraz ufundowało trzy tablice pamiątkowe: mieszkającemu w Radzyminie Isaacowi B. Singerowi - laureatowi Nagrody Nobla, "Radzymińskiej Ciuchci" w stulecie jej uruchomienia oraz radzymińskim żołnierzom AK w Orzeszniku, miejscu ich koncentracji do Akcji "Burza". Jednym z najważniejszych przedsięwzięć Towarzystwa Przyjaciół Radzymina było wskrzeszenie, obchodzonych uroczyście w okresie międzywojennym, zgromadzeń patriotycznych na Cmentarzu Żołnierzy Poległych 1920 roku w rocznicę Cudu nad Wisłą - 15 sierpnia i w dniu Święta niepodległości - 11 listopada. Zasługą Towarzystwa jest, iż Radzyminowi, jako pierwszemu miastu w Polsce, przywrócono historyczne nazwy ulic, związane w szczególności z wydarzeniami zwycięskiej bitwy z bolszewikami w sierpniu 1920 roku. Z inicjatywy TPR i według jego projektu zbudowano w 1999r. na Cmentarzu Poległych Mogiłę - Pomnik Żołnierzy Armii Krajowej. Stowarzyszenie od wielu lat aktywnie uczestniczy w życiu społecznym i kulturalnym miasta i gminy. Jego członkowie opiekują się radzymińskim kołem Światowego Związku Żołnierzy AK, a w 1990r. byli inicjatorami utworzenia radzymińskiego Koła Sybiraków. Towarzystwo utrzymuje stałe kontakty nie tylko z towarzystwami regionalnymi w kraju, ale i ze Związkiem Polaków na Białorusi, kombatantami AK i szkolą polską na Wileńszczyźnie. Współpracuje również z Polskim Radiem "Lwów". To dzięki zaangażowaniu Towarzystwa i wysiłkiem całej lokalnej społeczności zbudowano Drogę Golgoty Narodu Polskiego - promenadę historyczną upamiętniającą czyn zbrojny Żołnierzy Polskich 1920 roku i będącą wotum dziękczynnym dla Ojca Świętego Jana Pawła II za Jego dar wizyty w Radzyminie 13 czerwca 1999 r. Członkowie Towarzystwa opracowali też dwa szlaki rowerowe związane z Bitwą Warszawską, z których korzysta wielu miłośników historii i zdrowego spędzania wolnego czasu. Na szczególną uwagę zasługuje fakt aktywnego włączania się organizacji w pracę oświatową - wychowawczą. Współpracując z radzymińskimi szkołami Towarzystwo udostępnia im różnorodne materiały związane z dziejami tych ziem, organizuje dla młodzieży wycieczki, spływy i rajdy, niepowtarzalne lekcje z historii z wykorzystaniem zebranych dokumentów , historycznych opracowań i prezentacji, organizuje wiele konkursów i okolicznościowych spotkań.

Wśród Przyjaciół Radzymina

Swoją działalność rozpoczynali w czasach, które białego orła w państwowym godle pozbawiły korony, zaś naszemu miastu odebrały herb. Gdy pogrążony w marazmie Radzymin nie miał ani historii, ani perspektyw na przyszłość, tylko oni potrafili dostrzec jego wielkość. W tamtej rzeczywistości mało kto podzielał ich wiarę, że jeszcze możliwe jest wybudzenie tegoż miasta z komunistycznej narkozy. Oni tymczasem wiedzieli, że jeśli uda się przywrócić pamięć o wspaniałej przeszłości, będzie można skutecznie powalczyć o lepszą przyszłość.
Od tamtego czasu minęło dwadzieścia lat. Zmieniła się Polska, zmieniła epoka. Dzięki ich wierze i wytężonej pracy zmienił się także Radzymin.

Dziś już nie pamiętamy Radzymina z 1988 roku. Przyzwyczailiśmy się do Drogi Golgoty i zadbanego Cmentarza Poległych. Spozierające na nas zewsząd Oko Opatrzności – herb naszego miasta, jest czymś tak oczywistym, iż przestaliśmy na nie zwracać uwagę. Równie oczywistym jest dla nas fakt, że 15 sierpnia będziemy hucznie świętować rocznicę Cudu nad Wisłą. Nie do pomyślenia jest, żeby przy tej okazji mogło zabraknąć przedstawicieli władz państwowych. Bo tego, że w przyszłym roku obchodów może nie być wcale, to już w ogóle nie potrafimy sobie wyobrazić! Nie pamiętamy czasów, w których nie było świętowania Cudu. Nie było nawet książek o historii naszego miasta, zaś jedyne pocztówki jakie można było nabyć w kiosku, przedstawiały Wołomin i okolice.
Dzisiaj jesteśmy dumni ze swej ponad pięćsetletniej historii praw miejskich, nasza młodzież z pamięci recytuje nazwiska sławnych mieszkańców i bezbłędnie wskazuje najcenniejsze zabytki.
Tylko, czy pamiętamy jeszcze, Komu to wszystko zawdzięczamy?
Im. Na co dzień skromnym ludziom, na różnych stanowiskach. Niektórych kojarzymy tylko z widzenia, niektórych znamy z nazwiska. Często, przechodząc obok zapominamy nawet powiedzieć im ,,dzień dobry’’, a przecież to są najlepsi nasi przyjaciele – Przyjaciele Radzymina.
Z miłości do tego skrawka mazowieckiej ziemi podjęli pracę, która w ogromnej mierze przyczyniła się do rozkwitu Radzymina na płaszczyźnie życia społeczno-kulturalnego. Nie ulega wątpliwości, że to właśnie dzięki tej pracy możemy dziś imponować innym społecznościom lokalnym siłą przywiązania do swojej radzymińskiej tradycji i tożsamości. Najważniejsze jest jednak to, iż wysiłki owej garstki zapaleńców będą także procentować w przyszłości. To z książek panów: Jana Wnuka, Władysława Kolatorskiego, Jerzego Lewickiego, czy też Mieczysława Chojnackiego następne pokolenia będą uczyć się historii swego miasta. To dzięki pomysłowości m.in. Mirosława Jusińskiego dalekim, trzycyfrowym rocznicom Cudu nad Wisłą towarzyszyć będą różnorodne imprezy sportowe, które niegdyś z takim trudem zaszczepiał na radzymińskim gruncie.
To wszystko, czego dokonali w przeciągu dwudziestu lat jest już historią, nieodłączną składową wizerunku współczesnego Radzymina, na który nie sposób patrzeć inaczej, jak tylko przez pryzmat ich pracy. W pamięci mieszkańców zapewne jeszcze przez długie lata niewielki budynek dawnej, przykościelnej szkoły będzie kojarzyć się tylko z jednym – z Towarzystwem Przyjaciół Radzymina.
W minioną, deszczową i chłodną sobotę 20 września, obchodzili dwudziestolecie swojego istnienia. Po raz pierwszy, mogli zebrać się w tak komfortowych warunkach, jakie zapewnia wnętrze Miejskiej Sali Koncertowej. Wspominali i cieszyli się w charakterystycznej dla siebie atmosferze, przepełnionej wzruszeniem i patriotycznym patosem. Uzupełnionej serdecznością i niezwykle kameralnym, wręcz rodzinnym klimatem pomimo, iż na sali brakowało wolnych miejsc. Ale czy można się temu dziwić? Przecież byli wśród swoich i u siebie.
Chociaż, co do tego ostatniego mogą mieć pewne zastrzeżenia. Od lat bowiem, nie mogą się doprosić o nową siedzibę, którą obiecano im właśnie w tym budynku, w pomieszczeniach na poddaszu. Słychać głosy, że miastu brakuje na te przedsięwzięcie pieniędzy.
My jednak wierzymy, że samorządowcy szybko je znajdą. Szkoda byłoby przegapić taką okazję do odwdzięczenia się Przyjaciołom Radzymina, za ich wieloletnią pracę.
Dlatego życzymy szacownemu Towarzystwu, aby kolejne urodziny mogło obchodzić już w nowej kwaterze!

Rafał S. Lewandowski


Artykuł opublikowany w: Tygodniku regionalnym „Kurier W”...(Wyszkowski, Węgrowski, Wołomiński, Legionowski, Ostrowski i Sąsiadów), nr 36/2008 z dn. 23 IX 2008r.

Uroczystości jubileuszowe odbyły się w Sali Koncertowej w Radzyminie przy ul. Konstytucji 3 Maja 15. W swoim okolicznościowym przemówieniu Prezes Towarzystwa podkreślił, iż tak znaczący i różnorodny dorobek Towarzystwa nie byłby możliwy bez współpracy i życzliwości samorządu gminnego, mediów oraz wielu środowisk i osób. Burmistrz Radzymina Zbigniew Piotrowski podkreślił niekwestionowany wkład Stowarzyszenia w popularyzowanie miejsc pamięci , wydarzeń i postaci historycznych związanych z historią Ziemi Radzymińskiej oraz złożył serdeczne życzenia dalszych sukcesów w pracy na rzecz całej lokalnej społeczności. Podczas uroczystości wręczono Tytuły Honorowych Członków Towarzystwa i Aktów Uznania. Takie chwile zawsze wywołują refleksje. Wzruszającym akcentem było uczczenie przez zebranych pamięci o wspaniałych ludziach, którzy wnieśli swój wkład w dorobek organizacji, a których już z nami nie ma. Program spotkania uświetnił koncert artystów Filharmonii Narodowej.
Mamy nadzieję, że w dalszych latach coraz liczniejsi członkowie Towarzystwa będą nadal kultywować swoje pasje historyczne, kulturalne i społecznikowskie, a krąg miłośników i sympatyków stowarzyszenia będzie się stale poszerzał.